Print zonder afbeeldingen Print zonder afbeeldingen | Print met afbeeldingen

Lenin op transport. Kleine geschiedenis van negen meter brons.

Lenin in Merseburg (1971-1991)

Het komende half jaar zal niemand die Assen binnen rijdt een negen meter hoog standbeeld van Lenin ontgaan. Het is een initiatief van de organisatoren van de bezienswaardige expositie van socialistisch-realistische Sovjetkunst in het Drents Museum. Met instemming van het gemeentebestuur willen zij zo de aandacht op deze tentoonstelling vestigen. De plaatsing maakte een politieke en maatschappelijke discussie los omdat Lenin, de grondlegger van het communistische Sovjetimperium, miljoenen Russen over de kling heeft gejaagd.

Het standbeeld komt oorspronkelijk uit Merseburg, een stad in de buurt van Leipzig, in de voormalige DDR. Elke Oost-Duitse plaats van enige betekenis bezat een standbeeld van Vladimir Iljitsj Lenin, samen met Karl Marx de iconen bij uitstek in de communistische wereld van toen. Het bronzen beeld is door drie Russische kunstenaars vervaardigd. In 1971 vond de officiële onthulling plaats. Het toont Lenin in zijn meest afgebeelde houding: martiaal wijzend waarheen de weg naar het socialisme leidt. Dat Lenin een taxi probeert staande te houden in de andere, uiteraard onofficiële verklaring die als heiligschennis gold.

Ellen Siebert (links) op de plek waar Lenin stond

De vliegtuigbunker waar Lenin horizontaal was opgeslagen

Na de Duitse eenwording, heeft het stadsbestuur in 1991 het standbeeld van zijn centrale plek verwijderd en opgeslagen in een lege vliegtuigbunker. De roemruchte Nederlandse ondernemer Henk Koop uit Tjuchem (Groningen) kocht in 1997 een voormalig militair Sovjet-vliegveldje bij Merseburg. Dat bleek inclusief de hangar met daarin de horizontale Lenin. Koop heeft het gevaarte naar Nederland getransporteerd en in Tjuchem, bij zijn boerderij, opgesteld, ’ter lering en vermaak’. Later heeft hij Lenin verplaatst naar het badjessenpark van Fontana Bad Nieuweschans.
Ellen Siebert, voormalig directeur van de Haarlemse Architectuur Centrum, komt oorspronkelijk uit Merseburg. Met haar hebben wij – in 1997 – de plek bezocht waar het standbeeld ooit stond op een verhoging. In het stadscentrum, in een park, aan het water. Ellen bracht daar, als Junge Pionier, met haar leeftijdgenoten meerdere malen een ritueel eerbetoon aan het Sovjet-Russische broedervolk. ’Von der Sovjet-Union lerner heisst siegen lernen!’ Jeugdherinneringen herleefden; een emotioneel moment.

Deze kleine geschiedenis laat zien dat we blij mogen zijn dat deze Lenin niet in een anoniem depot is gedumpt of omgesmolten, hetgeen het lot is van veel andere standbeelden uit de communistische tijd. Zo nu en dan kan het object dienst doen als eyecatcher bij passende gelegenheden. Zoals bij de tentoonstelling over de DDR in de Twentse Welle (Enschede) in 2009. En nu dan in Assen.

Meer over Lenin, J. P. Coen en Zwarte Piet

Centrum van Merseburg in 1997